کلنی زنبورعسل چیست و با کندو چه تفاوتهایی دارد

کلنی زنبورعسل چیست؟ تفاوت کندو و کلنی زنبورعسل بسیار ساده است. کندو به محل زندگی توده‌ای از زنبورهای عسل گفته می‌شود. اما کلنی همان جمعیت زنبور موجود در کندو است. جمعیتی که متشکل از زنبورهای کارگر، زنبورهای نر، زنبور ملکه و لارهای زنبورعسل است.

زنبورهای عسل حشرات اجتماعی هستند، به این معنی که آن‌ها باهم در گروه‌های خانوادگی بزرگ و منظم زندگی می‌کنند. حشرات اجتماعی حشرات بسیار تکامل‌یافته‌ای هستند که وظایف مختلف و پیچیده‌ای را به عهده‌دارند. این وظایف به‌صورت گروهی انجام‌شده و انجام دادن آن به‌صورت فردی غیرممکن است.

ارتباطات، ساخت آشیانه پیچیده، کنترل محیطی، دفاع از کندو و تقسیم‌کار تنها بخشی از رفتارهایی است که زنبورهای عسل برای کنترل و حفظ کلنی خود انجام می‌دهند. این رفتارهای منظم و جذاب باعث می‌شود که زنبورهای عسل به‌طور خاص در زمره جذاب‌ترین موجودات روی زمین قرار گیرند. در این مطلب از سایت سیب و عسل درباره کلنی زنبورعسل بیشتر صحبت خواهیم کرد…

ساختار کلنی زنبورعسل

یک کلنی زنبورعسل معمولاً از سه نوع زنبور بالغ تشکیل‌شده است…

کارگر، زنبورهای نر (drones) و زنبور ملکه. چندین هزار زنبور کارگر در لانه‌سازی، جمع‌آوری غذا و پرورش نوزادها (لاروهای زنبورعسل) همکاری می‌کنند. هر عضو وظیفه مشخصی دارد که به نوع و سن زنبور بستگی دارد. اما زنده ماندن و تولیدمثل به تلاش‌های مشترک کل کلنی نیازمند است. هیچ‌یک از زنبورهای موجود در کندو (کارگران، زنبورهای نر، ملکه‌ها و لارها) نمی‌توانند بدون حمایت کلنی زنده بمانند.

در اواخر بهار و تابستان یک کلنی علاوه بر هزاران زنبور کارگر، معمولاً یک ملکه و چند صد زنبور نر دارد. ساختار اجتماعی کلنی زنبورعسل با حضور ملکه و کارگران حفظ می‌شود که به یک سیستم ارتباطی مؤثر بستگی دارد. توزیع هورمون‌های شیمیایی (فرمون ها) بین اعضا و همچنین رقص های ارتباطی، روش‌های کنترل فعالیت‌های لازم برای بقای کلنی‌ها هستند.

معیارهای افزایش و کاهش قدرت کلونی زنبورعسل چیست؟

فعالیت‌های کارگری در بین زنبورهای کارگر در درجه اول به سن زنبورعسل بستگی دارد. اما این معیار بسته به نیازهای کلنی کاملاً متفاوت است. از دیگر معیارهای افزایش یا کاهش قدرت کلنی، میزان توان تولیدمثل ملکه، مقدار انبارهای غذا و همچنین تعداد زنبورهای کارگر است. با افزایش جمعیت کندو (حداکثر حدود 60000 کارگر) کارایی کلنی به حداکثر توان خود می‌رسد.

خصوصیات ملکه در کلنی زنبورعسل

هر کلنی تنها یک ملکه دارد، به‌جز در مواد خاص که ازدحام کلنی بیش‌ازحد شده که در این زمان فرایند جایگزینی و تقسیم یک کلنی به دو کلنی آغاز می‌شود. ملکه تنها زنبور ماده در کلنی است. ازاین‌رو وظایف سنگین تولیدمثل و بقای کلنی به عهده ملکه است. بیشترین تعداد تخم گزاری ملکه در بهار و اوایل تابستان است که هرچه درصد تخم‌های بارور بیشتر باشد، نشان از قدرت باروری بالاتر ملکه و جمعیت بیشتر کلنی دارد.

در اوج تخم گزاری، زنبور ملکه ممکن است روزانه تا 1500 تخم بگذارند. فرایند تخم‌گذاری به‌تدریج در اوایل مهرماه متوقف می‌شود. البته برای حفظ کلونی تا آغاز بهار آینده ، ملکه تعداد بسیار کمی تخم‌ریزی می‌کند. یک ملکه ممکن است که سالیانه تا 250000 تخم و در طول زندگی خود بیش از یک‌میلیون تخم تولید کند.

شکل ظاهری زنبور ملکه در کلونی زنبورعسل

یک ملکه به‌راحتی از سایر اعضای کلنی متمایز می‌شود. بدن او معمولاً طولانی‌تر از بدن زنبورهای نر یا کارگر است، به‌ویژه در دوره تخم‌گذاری که شکم او بسیار کشیده‌تر می‌شود. بال‌های او فقط حدود دوسوم شکم را می‌پوشاند. درحالی‌که بال‌های کارگران و زنبورهای نر بلندتر بوده و به نوک شکم می‌رسند.

قفسه سینه یک ملکه کمی بزرگ‌تر از سینه یک کارگر است و فاقد سبد گرده و غدد مومی است. نیش ملکه خمیده و بلندتر از نیش کارگر است، اما خارهای کمتر و کوتاه‌تری دارد. ملکه می‌تواند چندین سال زندگی کند. حداکثر عمر ملکه 5 سال است. اما در اغلب موارد عمر مفید ملکه 2 تا 3 سال است.

همچنین مطالعه کنید:انواع کندوی عسل طبیعی و مصنوعی

فرمون یا چسب اجتماعی

دومین عملکرد اصلی ملکه تولید فرمون هایی است که به‌عنوان یک چسب اجتماعی عمل می‌کنند. هورمون مخصوص ملکه ،نشان‌دهنده حضور آن در کلنی است. این فرمون‌ها از غدد فک پایین او تولید می‌شوند. کیفیت کلنی تا حد زیادی به توانایی تخم‌گذاری و تولید هورمون ملکه (فرومون) بستگی دارد.

نحوه جفت‌گیری ملکه در کلونی زنبورعسل

ترکیب ژنتیکی ملکه همراه با نوع و قدرت اسپرم زنبورهای نر حاصل از جفت‌گیری، به میزان قابل‌توجهی در کیفیت، اندازه و خلق‌وخوی کلنی مآثر است. حدود یک هفته پس از بلوغ، ملکه کندو را ترک کرده تا با چندین زنبور نر در حال پرواز جفت‌گیری کند. ملکه برای جلوگیری از جفت‌گیری با زنبورهای نر کلونی خود (جلوگیری از هم‌خونی) کندوی خود را ترک کرده و به سراغ زنبورهای نر غیر از کلونی که در آن متولدشده است می‌رود.

فرایند جفت‌گیری ملکه معمولاً بعدازظهرها انجام می‌شود. ملکه در ارتفاع 20 متری از سطح زمین و با هفت تا پانزده زنبور نر جفت‌گیری می‌کند. زنبورهای نر قادرند ملکه را با بوی شیمیایی که از خود ترشح می‌کند (فرومون) به‌راحتی شناسایی کنند. اگر آب‌وهوای بد، پرواز و جفت‌گیری ملکه را بیش از 20 روز به تأخیر بیندازد، او توانایی جفت‌گیری را ازدست‌داده و تنها می‌تواند تخم‌های بارور نشده بگذارد. نتیجه تخم‌های غیر بارور زنبورهای نر هستند.

پس از جفت‌گیری ملکه به کندو بازگشته و حدود 48 ساعت بعد شروع به تخم‌گذاری می‌کند. او هر بار که تخمی می‌گذارد چندین اسپرم آزاد می‌کند. ملکه دائماً توسط زنبورهای کارگر پرستاری شده و از ژل رویال تغذیه می‌کند. تعداد تخم‌هایی که ملکه می‌گذارد، در وهله اول به میزان و کیفیت غذای دریافتی و در وهله دوم به قدرت زنبورهای کارگر در تهیه سلول‌های موم زنبورعسل بستگی دارد.

خصوصیات زنبور نر در کلونی زنبورعسل

زنبورهای نر از زنبورهای کارگر بزرگ‌تر و از زنبور ملکه کوچک‌ترند. اصلی‌ترین وظیفه‌ی این زنبورها بارور کردن ملکه است. این زنبورها فاقد نیش هستند. تعداد زنبورهای نر در کلنی با دقت کنترل می‌شود. زیرا کاهش و یا افزایش بیش‌ازحد زنبورهای نر نظم کلونی را به هم می‌ریزد.

خصوصیات زنبور کارگر در کلونی زنبورعسل

زنبور کارگر فعال‌ترین عضو کندو محسوب شده که وظیفه جمع‌آوری انواع عسل، ساخت کندو و پرستاری از زنبور ملکه و لارهای زنبورعسل را به عهده دارد. البته زنبورهای کارگر در زمان حمله عامل بیگانه هم اصلی‌ترین نقش را ایفا می‌کنند.

لینکهای منبع:

https://askabiologist.asu.edu/bee-colony-life

https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/honey-bee-colonies

https://www.orkin.com/pests/stinging-pests/bees/honey-bees/honey-bee-colony

https://canr.udel.edu/maarec/honey-bee-biology/the-colony-and-itsorganization/